भारतात सायबर गुन्हेगारी कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आणि मानसिक खेळांमुळे अधिक बुद्धिमान होत असताना, तज्ज्ञ अधिक मजबूत सायबर सुरक्षाव्यवस्था आणि अधिक समजूतदार ऑनलाइन वर्तणुकीचे महत्त्व अधोरेखित करत आहेत.
नवी दिल्ली:
यूपीआय पेमेंट्स, क्लाउड-आधारित अ‍ॅप्स आणि इंटरनेट बँकिंगच्या जोरदार वापरामुळे भारताची डिजिटल अर्थव्यवस्था भरभराटीला येत असताना, एक नवीन धोका उगम पावत आहे: अधिक चतुर आणि धोकादायक सायबर गुन्हेगारी. डिजिटल सेवांची सहजता जरी वाढली असली, तरी त्यामुळे सायबर गुन्हेगारांसाठी नवनवीन मार्ग खुले झाले आहेत. हे गुन्हेगार आता कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), सोशल इंजिनिअरिंग आणि वर्तनशास्त्र यांचा वापर करून व्यक्ती आणि व्यवसायांवर अत्याधुनिक हल्ले करत आहेत.
ज्या काळात सायबर फसवणूक म्हणजे केवळ ओटीपी घोटाळे किंवा बनावट ईमेल लिंक यापुरती मर्यादित होती, तो काळ आता गेला आहे. सध्याचे सायबर हल्लेखोर अतिशय प्रगत पद्धती वापरतात, ज्यामुळे सर्वसामान्य वापरकर्त्याला धोके ओळखणे फार कठीण झाले आहे. तज्ज्ञांच्या मते, फक्त काळजी घेणे पुरेसे राहिलेले नाही.
“आजकालची सायबर सुरक्षा ही फक्त वैयक्तिक जागरुकतेवर आधारित नसून, मजबूत आणि बहुस्तरीय प्रणाली असावी लागते,” असे मत स्टेलर इनोव्हेशन्सचे संचालक मंडळ अध्यक्ष शशि भूषण यांनी इंडिया टुडेला दिलेल्या खास मुलाखतीत व्यक्त केले. भूषण यांनी सांगितले की लोकांनी डिजिटल फसवणुकीची सखोल समज करून घेणे आणि कडक सुरक्षात्मक उपाययोजना करणे अत्यावश्यक आहे.
त्यांनी असेही सांगितले की सायबर गुन्हेगार आता AI साधनांचा वापर करून अत्याधुनिक फिशिंग हल्ले, डीपफेक सामग्री आणि वैयक्तिकृत फसवणुकीचे प्रकार करत आहेत, तर सायबर सुरक्षा तज्ज्ञही AI चा वापर करून या हल्ल्यांची ओळख आणि प्रतिबंध करत आहेत. “ही एक सतत बदलणारी लढाई आहे,” असे भूषण यांनी नमूद केले.
तज्ज्ञांच्या मते, सायबर फसवणुकीपासून वाचण्यासाठी खालील पाच व्यावहारिक उपाय अवलंबावेत:
- मल्टी-फॅक्टर प्रमाणीकरण (MFA) वापरा: आपल्या सर्व महत्त्वाच्या खात्यांमध्ये MFA सक्रिय करा. पासवर्ड हॅक झाला तरीही ही एक अतिरिक्त सुरक्षा पातळी पुरवते.
- सॉफ्टवेअर नियमितपणे अपडेट करा: अ‍ॅप्स, ऑपरेटिंग सिस्टम्स आणि अँटीव्हायरस सॉफ्टवेअरचे अपडेट्स वेळेवर करा जेणेकरून सुरक्षा त्रुटी दूर होतील.
- अनपेक्षित संपर्कांबाबत सतर्क राहा: संशयास्पद लिंकवर क्लिक करू नका किंवा फोन, ईमेल किंवा मेसेजद्वारे वैयक्तिक माहिती देऊ नका, जरी ते खरे वाटत असले तरीही.
- AI आधारित फसवणुकीबद्दल माहिती घ्या: डीपफेक व्हिडिओज आणि व्हॉईस क्लोनिंगसारख्या नवीन AI आधारित फसवणुकीबद्दल स्वतःला शिक्षित करा.
- सुरक्षित आर्थिक व्यवहार करा: ऑनलाइन पेमेंट करताना सुरक्षित नेटवर्कचा वापर करा आणि सार्वजनिक Wi-Fi वर व्यवहार टाळा.
तज्ज्ञांनी इशारा दिला आहे की तंत्रज्ञानाच्या वाढीबरोबरच सायबर हल्ले आणखी जास्त प्रगत आणि धोकादायक होतील. म्हणून, मजबूत डिजिटल सवयी अंगीकारणे, स्वतःला अद्ययावत ठेवणे आणि अत्याधुनिक सुरक्षा तंत्रज्ञानाचा उपयोग करणे, या गोष्टी आजच्या सतत बदलणाऱ्या सायबर जगात स्वतःला सुरक्षित ठेवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाच्या आहेत.
